حل نمونه سوالات امتحان نهایی و کنکور

درس «حل نمونه سوالات نهایی و کنکور از کتاب «دین و زندگی یازدهم »

خلاصه ویدیو آموزشی درس « حل نمونه سوالات نهایی و کنکور »از کتاب «عربی » پایه «یازدهم» با تدریس «صادق رزبان » از اساتید برتر «عربی »

اسلوب استثناء 

هرگاه یک حکم کلی داشته باشیم و فردی یا چیزی را از آن حکم کلی خارج کنیم از «اسلوب استثناء»استفاده می کنیم. در زبان عربی این اسلوب با حرف «إلّا» ساخته میشود.

نکته: «إلّا» را با «ألا» که در ابتدای جمله می آید(به معنی آگاه باش،هشیار باش) و «ألّا» که همان «أن+لا» و قبل از فعل می آید، اشتباه نگیرید.

ساختار اسلوب استثناء: جمله ای که مستثنی منه در آن قرار دارد+إلّا+مستثنی.

مستثنی:به چیزی یا کسی که بعد از إلّا می آید و از حکم کلّی جدا میشود.

مستثنی منه:همان حکم کلی که مستثنی از آن جدا میشود.معمولا به صورت جمع است و یا با کلماتی مانند کلّ،جمیع و ... ظاهر میشود.همچنین باید از نظر معنی در جمله با مستثنی مطابقت داشته باشد.

مثال:{کُلُّ وِعاءِ یَضیقُ بما جُعِلَ فیهِ إلّا وِعاءَ العِلم!}{کل مستثنی منه و وعاء مستثنی است.}

نکته: مستثنی مانند مبتدا و خبر و فاعل و مفعول و ... نقش محسوب میشود و منصوب است ولی مستثنی منه نقش نیست.

اسلوب حصر

در اسلوب حصر «إلّا» برای استثناء نیست بلکه برای اختصاص و حصر می آید.

اسلوب حصر به سه گونه ساخته میشود:

1)هرگاه در اسلوب استثناء مستثنی منه حذف شود ،اسلوب حصر است.

برای تشخیص محذوف بودن مستثنی منه باید به چند نکته دقت کنیم؛1-جمله قبل از «إلّا» ناقص باشد. مثلا فاعل یا مفعول نداشته باشد 2-مستثنی منه فقط در جملات سوالی و منفی می تواند حذف شود.پس در جملات مثبت اسلوب حصر نداریم.

ما جاءَ أحدٌ إلّا أباکَ= اسلوب استثناء است که أحدٌ مستثنی منه است و نقش فاعل دارد و أباکَ مستثنی است.

ما جاءَ إلّا أبوکَ=اسلوب حصر است که أبوک نقش فاعل دارد زیرا جمله قبل از إلّا ناقص است و فاعل ندارد. همچنین أبو مرفوع است و جمله نیز منفی است.

2)استفاده از کلمه «إنّما» که به معنی«تنها،فقط» است.

إنّما المومنون إخوةٌ

3)استفاده از کلمه «فقط» که کاربردی مشابه زبان فارسی دارد. 

کانَت فی المَدرسة سبورةٌ فقط.

نکته: برای تعیین نقش مستثنی در اسلوب حصر باید به جمله قبل از «إلّا» دقت کنیم و هر نقشی که از آن جمله جامانده بود ،همان نقش را به مستثنی بدهیم. 

مثال: ما رایتُ فی البیت إلّا الاُمّ. با توجه به اینکه فعل «رأی» متعدی است و جمله قبل از إلّا مفعول ندارد بنابراین نقش «أُمّ» مفعول است.

نکته:اسلوب حصر به دو صورت ترجمه میشود: ما جاءَ إلی المدرسة إلّا الطالب 1)نیامد به مدرسه جز دانش آموز 2)فقط دانش آموز به مدرسه آمد{ترجمه مثبت و موکد}

تمرین

اسلوب حصر و استثناء را تعیین کنید.

1)لَم یُجلِس عِندَهُ إلّا الإبنَ.                                 

2)هی لا تقدرُ أن تدیر إلّا رأسها.

3) کلّ شیء یرخُص إذا کثُر إلّا الأدبَ.                  

4)لیس للمعلّم هدفٌ إلّا تعلیم الناس.

5)إنّما ولیکُم الله                                             

6)ما شاهد المعلّمون الطّلّاب إلّا معَلّماً واحداً.

پاسخ تمرین

1)اسلوب حصر- نقش «الإبن» مفعول                

2)اسلوب حصر- نقش «رأس» مفعول

3)اسلوب استثناء - «الأدب» مستثنی - «کلّ شیء» مستثنی منه و مبتدا 

4) اسلوب استثناء - «تعلیم» مستثنی - «هدفٌ» مستثنی منه و اسم فعل ناقصه

5)اسلوب حصر                    

6)اسلوب استثناء - «معلّماً» مستثنی -«المعلّمون» مستثنی منه و فاعل 

تست

1-عیّن المستثنی منه لیس محذوفاً:{سراسری ریاضی-89}

1)هل کانت نتیجة أعمالک إلّا ما رأیناه؟!            

2)ما عرفت إخوانی إلّا بعد حوادث الدهر!

3)أ تنبض دقّات قلبک لأحد إلّا لتلامیذک!            

4)لا تسقط ورقة واحدة من شجرة إلّا بإذن الله!

پاسخ: در گزینه سه «أحد» مستثنی منه است. در سایر گزینه ها مستثنی منه محذوف است.

2-عیّن المستثنی منه یختلف محلّه الاعرابیّ:{کانون-اردیبهشت 99}

1)إنّ هذه الطبیبة الحاذقة وصفت الأدویة لأُختی إلّا الحبوب!

2)لا یقدر علی الإنتفاع من العلوم المختلفة أحد منّا إلا أخی!

3)أنا ما فهمتُ الدّروس الّتی درّسها المعلّم إلّا هذا الأُسلوب!

4)لم یکتب الزّملاء تمارینهم إلّا التّمرین الأوّل!

پاسخ: در گزینه یک «الأدویة» مستثنی منه است و نقش مفعول دارد. در گزینه دو «أحد» مستثنی منه است که نقش فاعل دارد. در گزینه سه «الدروس» مستثنی منه است که نقش مفعول دارد. در گزینه چهار «تمارین» مستثنی منه است که نقش مفعول دارد. بنابراین پاسخ گزینه دو است.

نکته: ضمیری که مرجع آن در جمله ذکر شده است نمیتواند مستثنی منه باشد بلکه مرجع آن ضمیر، مستثنی منه است. گاهی نیز ضمیر مستتر،مستثنی منه است.

3-عیّن ما لیس فیه أداة الإستثناء:{کانون-اسفند 98}

1)أنصحکم الّا تعتمدوا علی أحد الّا والدیکم! 

2)نصحَک أبی مرّتینِ الّا تؤجّل اُمورک أبداً!

3)لاننصح هؤلاء الطّلّاب بالمثابرة الّا المتکاسل!

4)نصحتُ الجمیع بالإمتناع عن الأکل الّا واحداً منهم!

پاسخ: در گزینه یک،«الّا» اول «أن+لا» و «الّا» دوم ادات إستثناء است.(به شما نصیحت می کنم که به  کسی جز پدر و مادرتان اعتماد نکنید.

در گزینه دو،«الّا» «أن+لا» است.(پدرم دوبار به تو نصیحت کرد که کارهایت را هرگز به تاخیر نیندازی.)

در گزینه سه و چهار،«الّا» ادات إستثناء است.بنابراین جواب گزینه دو است.

در ویدیو آموزشی بعدی به آموزش « قواعد افعال ناقصه (۱ از ۲) » خواهیم پرداخت، با مدرسه مجازی آی نو همراه باشید.

درباره‌ی مدرسه مجازی آی نو چه می‌دانید؟

مدرسه مجازی آی نو همواره در تلاش است با ارائه ویدیوهای آموزشی درس « قواعد افعال ناقصه » از کتاب «دین و زندگی»، به دانش‌آموزان عزیز کمک کند که بتوانند بهترین نتیجه را در امتحانات و کنکور کسب نمایند. در واقع هدف ما در مدرسه مجازی آی نو این است که بهترین و باکیفیت‌ترین ویدیو‌های آموزشی و ویدیوهای حل تمرین، جمع بندی دروس و بسیاری خدمات آموزشی دیگر را به صورت رایگان در اختیار شما قرار دهیم. در آینده نزدیک سعی داریم با آماده کردن جزوات درسی و برگزاری امتحان آنلاین «دین و زندگی»، زمینه را برای شبیه‌سازی آزمون فراهم نماییم تا دانش‌آموزان به‌نوعی بتوانند قبل از فرا رسیدن روز امتحان، میزان تسلط خود را بر مفاهیم درسی، بسنجند.